Na današnji dan prije dvanaest godina ubijen je premijer Srbije Zoran Đinđić. Tom se prilikom, osim tradicionalnog marša (odnosno građanski formulirano “šetnje”), održava i niz spomen-manifestacija sa središnjom temom čeznutljive spekulacije oko toga kako bi Srbija izgledala da je Đinđić “ostao živ”. Takva se maštarenja doista dobro nastavljaju i na političku retoriku samog Đinđića, koji je mitologijsku političku viziju uglavnom “objašnjavao” enigmatičnim poslovicama.
Prema vlastitom pričanju, na studij u Njemačkoj je sedamdesetih otišao kao anarhist, da bi se kasnih osamdesetih vratio u Srbiju kao pristalica glavnog pravnog teoretičara Trećeg Rajha Carla Schmitta. Po povratku se uključio u novoosnovanu antikomunističku Demokratsku stranku u čijim je redovima brzo napredovao. Zajedno s ostatkom tadašnje srpske opozicije, Đinđić je svoju borbu protiv režima Slobodana Miloševića devedesetih formulirao prije svega kao borbu protiv ostataka socijalizma što je u različitim varijantama preuzimalo i formu mitske civilizacijske bitke između Zapada i Istoka.
Srpske države
Suprotno naknadnim žitijama, njegova je politička platforma (uz snažnu privatizaciju i euroatlantske integracije) uključivala i retradicionalizaciju društva kroz političke odluke kao što su postepena rehabilitacija četnika i uvođenje vjeronauka. Đinđić je devedesetih također bio snažni pristalica “nacionalne” umjesto “građanske” države, tvrdeći (slično Franji Tuđmanu) kako su samo takve države održive u suvremenom svijetu, pa se sukladno tome zalagao i za preoblikovanje tadašnje SR Jugoslavije u “Savez srpskih država” kojem bi, osim Srbije i Crne Gore, “za početak” bila priključena i Republika Srpska.
Kao dosljedni opozicionar i pristalica nacionalne države, Đinđić je iskoristio privremenu svađu između Miloševića i Radovana Karadžića da bi posjetom Palama u vrijeme opsade Sarajeva razvijao odnose srbijanske opozicije s vodstvom Republike Srpske. Njegov prvi politički uspjeh bila je kratkotrajna funkcija gradonačelnika Beograda 1997. godine koju je iskoristio kako bi u specifičnoj mitologijskoj interpretaciji historije Srba diferencirao prave “napredne Beograđane” od “bašibozluka i lumpenproleterijata, koji je došao divlji iz šume”, a koji jedva čeka priliku da “se uroti s kojekakvim gologuzanima – tamo na periferiji, negdje u njihovim selima” i krene “u pljačku”.
Gutanje žaba
Nakon smjene Miloševića i izbora 2000., Đinđić u političkom dogovoru s Vojislavom Koštunicom postaje premijer i započinje intenzivnu kampanju “druge” privatizacije. U periodu od svega tri godine privatizirano je gotovo 1400 tvrtki, od kojih su mnoge “restrukturirane” državnim novcem prije prodaje. Nezaposlenost je prvi put porasla preko 20%, a procjenjuje se i da je 35% zaposlenih radilo u sivoj ekonomiji. Đinđić je te “nužne reforme” opravdavao antologijskim aforizmom: “Ako moraš da progutaš žabu, nemoj da je mnogo gledaš, progutaj je odmah. Ako moraš da progutaš nekoliko žaba, najveću progutaj prvu.”
Liberalni su hagiografi nakon atentata 2003. konstruirali nikad dokazanu teoriju o tome kako je Đinđićevo ubojstvo naručila “mafija” da bi zaustavila reforme, ignorirajući kako je Đinđić, prema vlastitom priznanju, bio prijatelj Željka Ražnatovića Arkana, mafijaša i vođe paravojske u ratovima u regiji ubijenog koju godinu ranije. Još važnije, “Zoranove reforme” nisu zaustavljene. Današnji su vladajući naprednjaci, baš kao i premijer-mučenik, napustili svoju dojučerašnju nacionalnu retoriku da bi “suverenom diktaturom” omogućili europske integracije i neoliberalne reforme.