Ogromne kiše pale su jučer u Beogradu, dovoljno jake da blokiraju ulice po cijelom gradu, obustave javni prijevoz, izazovu zastoje u trafostanicama, ostave kvartove bez struje i zatvore autoputeve prema Nišu i Novom Sadu. Nije to prva takva kiša ikada zabilježena u Beogradu, ali nije ovo niti prva poplava unutar posljednjih godinu dana koja je izazvala gejzire iz šahtova, bujice muljevite vode kroz aleje i bulevare, milijune eura javne i privatne materijalne štete i nekoliko ozlijeđenih ljudi. Problemi u gradu koji se nakon svake snažnije kiše pretvori u vodeni svijet počeli su prošle godine. Ne prije šest godina kad je pod vodom bilo sve u pritoku Save u tri naše zemlje, nego 2019. godine, a nakon rekonstrukcije gradske kanalizacijske mreže.
Loše upravljanje javnom infrastrukturom uzrokovalo je kaskadnu reakciju problema pa je voda oštetila trafostanice u nekim kvartovima, radi čega je nestalo struje, stoga pumpe koje su trebale ispumpavati vodu nisu mogle raditi. Neodržavani šahtovi puni su smeća, neodržavane su ulice, cijevi i činjenica je da u gradu niti oko njega ne postoji adekvatno rješenje otpada, a kamo li otpadnih voda, te da je sve to dovelo do začepljenja kolektora. Iz javnog komunalnog poduzeća Beogradski vodovod i kanalizacija su odmah izašli na teren, no ističu da “ne postoji njihov propust kada je čišćenje slivnika u pitanju” već činjenice da tokom jakih kiša otpada lišće sa stabala i padaju grane koje onda stvaraju čepove na najnižim točkama u gradu.
Naravno, nije kriva samo priroda, nego i nedisciplinirani ljudi koji smeće bacaju kamo god stignu. Krivi su i “nesavjesni građani koji podižu kuće u zabranjenim zonama i bacaju sve i svašta u vodotokove” pa su prikladno i označeni kao primarna prepreka napretku Beograda. Potpuno je suluda ideja da će netko tko ima opciju redovnog i jeftinog odnošenja svih tipova smeća namjerno bacati otpad oko vlastite kuće. Uostalom, savjesnost građana o recikliranju i adekvatnom zbrinjavanju otpada u pravilu slijedi infrastrukturu, ne prethodi joj, kao što političari hoće prefrejmati. Logika je dakle sljedeća: mi političari nismo riješili problem zbrinjavanja otpada u Beogradu jer su građani nesavjesni i bacaju smeće “okolo”. Možda je dobro ovdje spomenuti dokumentarac autorice Katarine Petrović o otpadnim vodama u Srbiji, objavljen na Al Jazeeri, u kojem se ističe da u Srbiji postoji 300 ilegalnih deponija i nijedna tvornica za pročišćavanje otpadnih voda. Iz ovog se polusatnog dokumentarnog filma vidi sav razmjer nebrige beogradskih vlasti za životnu sredinu. Na pitanje postavljeno nakon prvih prošlogodišnjih poplava ovog tipa, zašto u Srbiji još uvijek ne postoji izgrađen kanalizacijski sustav koji odgovara potrebama vremena, direktor “Vodovoda” Zoran Matić kazao je za medije kako je “naše društvo bilo u velikoj krizi poslednjih 30 godina”, te da su “ogromne investicije u pitanju”.
Davljenje Beograda
Standardna izlika o nedostatku javnih sredstava za javne infrastrukturne prosvjede, koja se ponavlja i ove godine naljutila je aktiviste inicijative Ne davimo Beograd koji ističu neinteligentno i vjerojatno koruptivno trošenje javnih sredstva. Ističu da je u prethodnih pet godina “preko 800 miliona dinara iz budžeta Sekretarijata za poslove odbrane, vanrednih situacija, komunikacije i koordinaciju odnosa sa građanima potrošeno na kupovinu novogodišnje rasvete?” Iako nadležnost za pripremu i realizaciju redovnog održavanja objekata beogradskog sistema kišne kanalizacije nije u rukama ovog Sekretarijata, činjenica da se sredstva građana umesto na suočavanje sa vanrednim situacijama, troše na bizarne igračke gradske vlasti.” Dodaju da “umesto bizarnih projekata poput novogodišnje rasvete, gondole, ski staze na Avali, muzičke fontane ili kozmetičkih promena u četiri najvažnija gradska bulevara koja će dodatno usporiti javni saobraćaj i građanima koji u njima žive dodatno smanjiti kvalitet života, treba ulagati u infrastrukturu. Ističu i da u Beogradu “skoro polovina stanovnika nema regulisanu kanalizaciju”.
Za mišljenje smo pitali i Dobricu Veselinovića, jednog od protagonista najprepoznatljivije beogradske političko-aktivističke inicijative koji kaže da su problem “nestručne i koruptivne rekonstrukcije ulica, zapušteni oluci i slivnici, dotrajali krovovi, odlaganje rešavanja problema otpadnih voda, smanjivanje uloge stručnih lica u rešenjima, manji broj terenskih radnika gradskih službi, masovna seča drveća i beskonačno smanjivanje zelenih površina u gradu”. Sve to, nastavlja Veselinović, “dovodi do velikih problema čim padne veća kiša. Svakog proleća građani i građanke sa razlogom strepe od običnih pljuskova, koji sve češće dovode do paralisanja Beograda.”
Ne Davimo Beograd ističe da se ovo sve događa “zbog bahatosti, marifetluka i burazerskih muljanja vlasti” radi čega je sada “poplavljeno 20 dečijih vrtića i 6.000 građana je ugroženo zbog poplave. Posledice su vidljive na svakom koraku u Beogradu, od potopljene Borče, Novog Beograda i Zemuna do “gejzira” u Cvijićevoj. Kratkovidost, nesposobnost i uništavanje svakog resursa Beograda više ne ugrožavaju samo kvalitet života stanovništva već su realna pretnja imovini i životima građana. Javašluk i partijsko rukovođenje komunalnim sektorom, muljanje umesto investicija u javnu infrastrukturu, kratkovidost i negiranje klimatskih promena dovode Beograd pred katastrofu. “
Zaključimo Veselinovićevom poantom kako “zbog klimatskih promena sve češće svedočimo naglim promenama vremena i sve ekstremnijim vremenskim uslovima u gradu te ovakve situacije dodatno podcrtavaju štetnost opšteg trenda privatizacije javnih usluga i mera štednje na javnim infrastrukturama. Dodatno iako smo proteklih godina slušali priče o “hiljadugodišnjim kišama” koje su uzrokovale ovakvu situaciju i hvalospeve gradskih čelnika kada su sve uradili da to u budućnosti preventiraju, ono što možemo svojim očima videti, kao sinoć, govori nam da je u pitanju još jedna prevara.”