“Ako je cena da priznamo nezavisnost Kosova, ja sam protiv toga da budemo u Evropskoj uniji”, izjavio je u intervjuu današnjim Večernjim novostima predsjednik Srbije Tomislav Nikolić. Rezolutan stav izrečen je nakon “konsultacija zvaničnika” koje je premijer Aleksandar Vučić održao sa predsjednikom, a onda i Srpskom pravoslavnom crkvom, vezanima uz tzv. njemački amandman na početku pregovora o pristupu Srbije Europskoj uniji. Famozni “amandman”, koji je tako dramatično doživljen među vladajućima, odnosi se na prijedlog da se ne otvaraju ostala “poglavlja” dok se ne riješi poglavlje 35, formalno zamišljeno kao dio pregovora koji uključuje “ostala neriješena pitanja”, a koje se faktički odnosi na normalizaciju odnosa Srbije i Kosova.
Iako je prema službenim informacijama riječ samo o nadzoru implementacije već potpisanog Briselskog sporazuma, prema izjavama predsjednika Odbora za Kosovo i Metohiju Skupštine Srbije Milovana Drecuna, poglavlje bi prisililo Srbiju da pregovara s “Kosovom, a ne s Prištinom”. Korištenje naziva zemlje, umjesto metaforičke upotrebe imena glavnog grada za zemlju, bi prema Drecunu predstavljalo “priznanje Kosova”, što je potez koji je Nikolić njemačkim novinarima predstavio kao uvod u građanski rat. No prije nego građanski rat, dramatične izjave i krizne konzultacije srbijanskih vlasti prije bi mogle biti uvod u već najavljene izvanredne parlamentarne izbore, na kojima bi pitanje “EU ili Kosovo” bilo predstavljena kao odluka birača – i institucija EU.
Obećanja i realpolitika
Naime, vladajuća Srpska napredna stranka je početak pregovora s EU najavljivala kao svoj ključni politički uspjeh. Njihova oklada u ubrzanje integracija uz formalno zadržavanje politike “i EU i Kosovo” – tzv. Vučićevo vjerovanje u “nemačku reč” – svelo se ipak na niz ustupaka u odnosu prema bivšoj pokrajini koje su naprednjaci, s obzirom na svoj radikalno nacionalistički pedigre, lakše amortizirali na domaćoj političkoj sceni od prijašnje vlade “demokrata”. Prilikom svakog pomaka u pregovorima s Kosovom tijekom proteklih nekoliko godina kritičari su upozoravali kako je riječ o “faktičkom priznanju Kosova”, pa je nakon toliko “priznanja”, Kosovo ostalo nepriznato gotovo samo u folklornoj retorici predstavnika Republike Srbije.
Vučićevo podnošenje ostavke na mjesto premijera o kojem se spekulira i raspisivanje izbora moglo bi biti sjajna prilika da se retorika spasi, a europski zahtjev ipak provede. Politika “i Kosovo i EU” tako bi bila očuvana prije svega na razini na kojoj je i do sad uglavnom provođena: Kosovo kao obećanje koje je već 15 godina neprovedivo i EU kao opravdanje za “strukturne reforme” i strategija koja nema alternativu.